Khrih Chungah Fek Tein Dir

Khrih Chungah Fek Tein Dir

           Galati. 5:1; 2:19

  Ṭuan Hre Thang

Biahmaiṭhi

                 US ram Chikaku khua hi hlawhhlang an tam ngainak hmun a si, an ti. Voikhat cu hlawhhlang nu pahnihhna cu zarhkhat hrawng an hlawhhlang inn ah an kal ti lo caah an boss pa nih cun ca a kuat hna i, “ziah nan rak rat cang lo? Tangkaa zong tampi nan sung, keimah zong nan ka sunghpi,” tiah ca a kuat hna. Cutikah hlawhhlang nu pahnih nih cun an pahnih lungtling tein ca an ṭial i an kuat. An kuat mi ca cu, “kan boss pa­­, kha kaa hmun ah khan kan ra kho ti lai lo. Kan nih pahnih cu kan thi cang,” tiah an ti. Kan theih cio bantukin a thi mi nih cun, cakuat ṭial khawh phung a si ti lo i, an thih ning cu phundang thih ning a si ti cu a fiang ngaingai mi a si. Paul zong hi rak thi hlah sehlaw cakuat hi a tial kho ding a si hnga lo. Cucaah “Jesuh Khrih chungah” kan ti lengmang mi hi thih hnu lawngah va um khawh hnga ding mi a si kha fiang tein Paul nih a langhter.

Galati Cakuat Kongtawi

Galati cakuat hi Paul nih a ṭial ko ti kha a ho hmanh nih an al lo. AD 200 hrawngah Papairi timi ca cungah an rak ṭial mi Galati cakuat cu chanthar minung nih an rak hmuh i nihin ni tiang hi American Michington le Dubili University ah Galati cauk cu Paul ṭial mi a si ko lai, tiah an chiah ko an ti. Cakuat tawi te a si i Greek cafang in 2230 a um mi a si. Cu chung a biafang kha an hun rel ṭhan tikah Khrih timi biafang hi voi 38 a um. Khrih timi cafang hi a tam bik a si. A pahnihnak ah nawlbia ti mi bia fang hi voi 33 a um i a tambik chang a si. Cucaah Galati cauk chungah hin Khrih ti mi le Nawlbia timi pahnih hi cuai an thlai chun i Jesuh Khrih nih a lerhnak kong, nawlbia a zul mi sinak in Jesuh Khrih chung i um a ṭhatnak kong le a miaknak kong le aa dawhnak kong tampi a chim ruangah Galati 6:14 nak kan rel a si ah cun, “Kei cu Bawi Jesuh Khrih vailamtah nak lawnglawng kaa porhlawt pi ko lai,” tiah Paul ni a tinak kha kan hmuh khawh.

Thawngṭha Chungah

Galati cakuat kan rel ah hin, tuahsernak hi zeihmanh a si lo Khrih thawng in kan luat cang, a luat mi kan si cang tiah a fawi tein a fianter mi an um tawn. Asinain ṭha tein kan rel tak tak a si ah cun fawi tuk le zaang tuk in luat hi a rak si lo. Baibal Biakamthar a thiam ngai mi pa N.T.Right nih cun, “Paul cakuat kan rel tikah, zeitindah velngeihnak chungah hin Bawi Jesuh Khrih thawngin kan luh khawh tinak kong kha innchung luh khawhnak innkaa hun piaknak tiang lawng hi biapi ah kan chiah tawn i, zeitindah cu velngeihnak innchungah cun kan um awk a si ti mi Paul nih a chim mi kha kan hrelh lengmang,” tiah a ti. Phundangin cun biakinn chung kan luh tikah zeitin kan umawk a si, zeitin hla kan sak awk a si ti vial te kha a chung i a um mi kan rian kha kan tloh tawn. Jesuh Khrih nih velngeihnak chungah a kan luhpi cang ti kha biapi ah kan chiah i zeitindah Jesuh Khrih chungah kan um awk a si, zeibantuak lungput dah kan ngeih awk a si ti hi biapi ah kan chiah lo mi vialte hi kan ruah ṭhan awk a si.

Rom cakuat 16:7 kan rel a si ah cun Paul nih mi pahnih kong a chim i Andronikas le Junias kha ṭha tein rak dong hna u. Zeicatiah an nih cu Judah biaknak ah keimah hlan in Khrih chungah a um mi an si, tiah a ti. Cubantuk ṭhiamṭhiam in II Kor 12:2 chungah Paul nih, “A luan cia kum 14 hrawngah khan Khrih chung i a um mi pa pakhat cu van dotthum nak ah an caw,” tiah a ti. Biakamthar ah hin Pathian fa kan sinak hi phunhnih in a langhter lengmang i, vawlei mi vialte Pathian ser mi kan si caah Hindu sihnaseh, Musalim sihnaseh, Pathian um lo a ti mi sihnaseh Pathian ser mi an si nak kha al khawh a si lo caah Pathian fa si khawhnak an rak ngeih ve nak kong kha pakhatnak cu a si. Pahnihnak cu Pathian fatak sinak kong kha a si i Pathian fatak cu a hodah a si tiah cun kan Bawipa Jesuh Khrih lawnglawng kha a si. Cucaah Pathian fatak kan Bawipa Jesuh Khrih lawng a si caah Pathian fatak kan si khawh ve nak hnga, roco tu kan si khawhnak hnga Bawi Jesuh Khrih he i pehtleih a herh. Cu kan i pehtleihnak thawng cun Khrihfa si kan ti mi le Khrih chung um kan ti mi cu a si. Cucaah Baibal chungah cun, mi zeihmanh Khrih he an i pehtleih ah cun mithar a si, ti a si i peihtleih nih a sawh duh mi cu Khrih chung um kha a si. Cucaah nihin kan nih vialte zong Khrih he aa pehtlai taktak mi kan si ding hi a pakhatnak ah a herh ko.

Rom cakuat 9:7 ah cun, Abaraham fale hna zong an dih lak in Abaraham tefa an si lem lo tiah a ti. Abaraham nih cun fa pariat a ngaih nain a fa le an si dih lo. Zeiruangah an dih lak in nihin ah Abaraham roco tu an silo. Abaraham ro cu Isak nih a co i, Isak ro cu Jekob nih a co. Jekob ro cu nihin ah Israel tiah kan theih mi Judah phun (Judah tefa) nih an co. Judah cu fa upabik a si lo, fa palinak a si i a hringtu a nu hi Jekob Nupi taktak a si fawn lo. A sinain Jekob fa le vialte lakah miphun min a phortu cu Judah a si. Zei cadah Judah nih cun miphun min cu a put ti hi a ruang a um. A ruang cu, Josef cu a u le nih thah an timh i khor ah an thlak. Cu lio i Josef luatnak dingah khua a khang tu cu Judah hi a si. Sihmanhsehlaw zokzok in a chim ngam lo, a u le kha a ṭih hna. A ruang cu Israel mi cu upa bik hi nawl an ngei ngai. Judah nih a chim mi cu,  Genesis 37:27 “Ishmael mi hna sinah khin zuar u sih. Cu ti kan tuah ahcun amah thah kha a herh lai lo, a ngaingai ti ah cun kan nau pei a si, kan thi le kan sa pei a si ve,” a ti. Judah nih phaisa hmuh kha a duh mi a si lo. A taktak cu, “a ngaingai tiah cun kan nau pei a si, kan thi le kan sa pei a si ve” ti mi lungput hi Judah nih a ngeih mi a si.

Caan cu a hung liam i Egept ram i rawl an phiar mi kha a dih cang. An Pa Jekob nih Egept ram ah rawl va phiar dingah a fial ṭhan hna tikah, a fa le nih cun, “kan kal ngam lai lo, Siangpahrangpa nih nan nau hniangbik nan i rat pi lai a kan ti,” tiah an pa cu an chim. Sihmanhsehlaw rawl lo cun kan thi dih cang lai hi ta_ ti a si fawn. Hi lio ah hin Judah nih cun, Genesis 43:9 “Ka nunnak hi a mah caah bia kaa kam; amah kong ah hin keimah cungah ṭuanvo na chiah khawh. Na sinah himte le dam tein ka kirpi ṭhan lo ahcun na hmaiah ka nun chung vialte mawhchiatnak cu ka mawh lai,” tiah a ti. A taktak ah cun Josef nunnak nak in cu bantuk nunnak hna hi duh a nung deuh. Cu nih cun Judah tefa nih nihin ni tiang miphun thiang taktak timi Jesuh Khrih a chuahnak tiang a co ter tu lungput cu, cu bantuk lungput cu a si.

Paul nih Khrih vailam ah tah ka si cang ka thi cang a ti mi hi ruah lo awk a ṭha lo. Judah phungbia a hngal dih mi, Judah phun “pasal” aa ti ve mi fung in voi 39 tiang tuk aa huah minih an upatnak le an uarnak vialte, Jesuh Khrih ruang i a sungh kha Paul caah cun thih a si. Nihin ah cu lungput le sining cu i lak kho u sih law__ ti ka duh. Jesuh Khrih he kan i tong taktak kan ti a si ah cun, mah thangṭhat kawlnak te hna le langh duh nak te hna hi a um lai lo dah. Cu nak in cun, Khrih caah ka ṭuanvo hi zeitindah kaa khinh ve lai i zeitikdah thangchiatnak ka in ve lai ti tu hi dakaw__ thluachuah a hmu mi lungput, Jesuh Khrih chung i a nung mi Jesuh Khrih he aa lo taktak mi lungput cu a si cuh. Jesuh Khrih chung i a um mi hna nih cun, “ka u ka nau ka thi ka sa” ti mi lungput an ngei. Cu cu Khrihfa kan sinak i a hram a si kan ti khawh.

Biadonghnak

Khrih chung i kan nunnak a langhnak bik cu dawtnak kan ngeihnak ah hin a si ko. A luancia mi kum tampi ah khan khualtlawng hnga ding mi pahnih cu lam tharafick a cem caah a tlik bak in an tli ti a si. Cu lio ah cun lamkam ah Apple a zuar minu te i a cabawi kha an pah piaksual. Cu apple a zuar mi nu te cu a mit a caw mi a si i, a cabawi an pah piak tikah apple a tlak thawng a thei i, “ee… ka apply vialte a tla dih cang, zeitin ka lak khawh ṭhan ti lai. Tangka vialte ka sung dih cang” tiah a ti. Cu lio ah cun a pahpiak tu pa cu a rak kiar ṭhan i apple cu pakhat hnu pakhat a char piak. A cabawi cungah cun rem ten a chiah piak dih. Cu pa nih cun, “Khah! Na ngeih chia tihlah apple cu rem tein cabawi cungah kan chiah piak dih cang, cun na apple hi cabawi cung in ka thlak sual ruang ah na zuar i a man na sungh sual ah tiah dawla 300 aa chuah i, na sungh hnga mi na apple man kha kan pek, na ngeih chia ti hlah nuam ten um mu” tiah a keng te a bengh i a kal tak. A kal tlawmpal ah cun, mitcaw nu nih cun, “hi!hi! Mr, zangfah ten dir ta rih hmanh, nangmah hi Jesuh an timi cu na si maw. Jesuh ti lo midang nih cun keimah mitcaw te hna cu an kan daw kho lai lo, mah tluk hin zangfahnak an ngei lai lo. Nangmah hi Jesuh an ti mi na si maw?” tiah a ti. Mitcaw nu nih hin mipa cu a mit in a hmu kho lo nain mipa i a dawtnak cu a theih khawh ko. Cucaah cun dawtnak kan ti mi hi mitcaw zong nih an hmuh khawh mi an rel khawh mi ca, hnachet zong nih an theih khawh mi holh cu dawtnak hi a si. Jesuh Khrih a lo mi si usihlaw ti hi ka duh bik ko. Jesuh Khrih chungah fek tein kan dir taktak maw?